| Luchtvaartmaatschappijen uit Italië zagen we niet veel op de luchthaven van Rotterdam, zeker niet in de zestiger en zeventiger jaren. We halen er een uit, Alisarda, welk een enkel maal op Rotterdam te spotten was.
Alisarda werd op 28 maart 1963 opgericht als een luchttaxi bedrijf ingeschreven onder de officiële naam Linee Aerea della Sardegna SpA. Grote drijfveer achter de start van deze luchtvaartmaatschappij was HH Prins Aga Khan, die de ontwikkelingsmogelijkheden zag voor de mooie kuststreek in het noorden van Sardinië, een streek die op dat moment alleen bereikbaar was over zee.
Aangekocht werden twee Beech C-45G Expediters in de Verenigde Staten van het bedrijf International Aircraft Deliveries welke ingeschreven werden als de I-SARE (c/n AF-58 ex N9803Z) en I-SARF (c/n AF-82 ex N9861Z) elk voorzien van 8 zitplaatsen. Beide toestellen werden in juni 1963 afgeleverd waarbij voor de publiciteit de Parijse Luchvaartshow werd gebruikt op de afleveringsroute. Met deze twee Beech 18's werden dat jaar de activiteiten gestart vanaf het nieuw aangelegde Olbia-Venefiorita airport, wat niet meer was dan een grasstrip met daarbij een luchthaven gebouwtje en een verhard platform. Op charterbasis werden in het eerste jaar van bestaan 186 passagiers vervoerd. Binnen een jaar, in mei 1964 werd gestart met de eerste vaste lijnverbinding vanaf Olbia en wel naar Rome, kort daarop gevolgd met een vaste verbinding vanuit Olbia met Milaan.
I-SARG Beech 65 Queen Air 80 in Alisarda kleuren voorzien van Aertirrena opschriften. (foto archief Wim Zwakhals)
Naast deze twee lijndiensten werden veel taxivluchten uitgevoerd en door de toenemende vraag werd de vloot in 1965 uitgebreid met twee nieuw van de fabriek geleverde Beech 65 Queen Air 80's. Deze met negen zitplaatsen uitgeruste Beech 65 bood veel meer komfoor op de lijndienst. Als eerste werd de Beech 65 Queen Air 80 I-SARG (c/n LD-96) op 14 juni 1965 afgeleverd, gevolgd door de I-SARU (c/n LD-37) op 10 augustus 1965.
In 1965 werd een reorganisatie doorgevoerd waarbij met Algenova een overeenkomst werd gesloten voor een technische en commerciële ondersteuning. Nieuwe financiers werden gevonden en in februari 1965 werden bij Nord Aviation twee nieuwe Nord 262's besteld. Van de fabriek werd in afwachting van de aflevering van de nieuwe toestellen, per april 1965, de Nord 262 F-BLHX (c/n 20) gehuurd. Het lijndienstennet werd uitgebreid en naast Rome en Milaan werd er nu ook naar Nice gevlogen.
De twee nieuw bestelde Nord 262's, welke als 26 zitter werden ingericht, werden als I-SARP (c/n 34) en I-SARL (c/n 25) op respectievelijk 21 april en 4 juli 1966 afgeleverd waarbij de gehuurde Nord F-BLHX bij de aflevering van het eerste toestel aan de fabriek geretourneerd werd. Door deze grotere vervoerscapaciteit namen de vervoerscijfers sterk toe en in 1966 werden in totaal 5640 passagiers vervoerd.
I-SARL Nord 262 Alisarda (L.Perinetti, Pisa, 22 oktober 1969)
In 1968 werd besloten de taxi divisie op te heffen en zich geheel te richten op de lijndiensten. De beide Beech C-54G's werden verkocht in Kongo waar de I-SARE als 9Q-CID dienst ging doen bij Amaz en de I-SARF als 9Q-CMF in gebruik werd genomen bij Air Brousse. De twee Queen Air 80's bleven in Italië waarbij de I-SARG werd verkocht aan Aertirrena en de I--SARU in dienst werd genomen bij Algenova.
De bezetting van de lijndiensten trok in 1968 sterk aan en in begin 1969 werd besloten om de vloot van twee Nord 262's te vervangen door drie Fokker F-27 Friendships. Hiervoor diende de baan van het vliegveld Olbia -Venafiorita verhard en verlengd te worden. De derde Fokker Friendship was nodig voor uitbreiding van de lijndiensten met vluchten vanaf Olbia naar Pisa, Bologna, Turijn, Genua en Cagliari. De Fokker F-27 series 100 kon 44 passagiers vervoeren en was in 1969, met de komst van de nieuwere versies Friendships, goed verkrijgbaar op de tweedehandsmarkt. Drie Fokker F-27 Friendships srs 100 werden aangekocht van Philipinne Airlines, dit waren Friendships welke in 1964 aan Philippine Airlines waren afgeleverd en daarna enige tijd in gebruik waren geweest bij Australische luchtvaartmaatschappijen. Op 27 februari 1969 werden de eerste twee exemplaren aan Alisarda afgeleverd, de I-SARO (c/n 10258 ex PI-C512) en I-SARQ (c/n 10257 ex PI-C509). De beide Nord 262's bleven nog even in dienst maar werden daarop te koop aangeboden en in mei/juni 1970 verkocht aan Cimber Air als de OY-BDL (ex I-SARL) en OY-BDM (ex I-SARP). De Fokker F-27 Friendship vloot werd in mei 1971 versterkt met het derde exemplaar de I-SARK (c/n 10247 ex PI-C508).
Sardinië werd een steed nadrukkelijker vakantiebestemming waardoor het luchtverkeer sterk toenam. In het begin van de jaren zeventig werd gewerkt aan een nieuwe luchthaven, Olbia - Emerald Coast airport welke in 1974 werd geopend. Als onderdeel van de uitbreiding werden er nieuwe hangaars gebouwd welke door Alisarda konden worden gebruikt om vanaf dat moment al het onderhoud aan de vliegtuigen zelf uit te voeren. Besloten werd ook om het jet tijdperk te betreden met de aanschaf van twee DC-9-14´s afkomstig van Delta Airlines, de I-SARJ (c/n 45702 ex N3307L) en de I-SARV (c/n 45706 ex N3311L) welke beiden op 11 januari 1974 werden afgeleverd. Deze DC-9-14´s behoorden tot de eerste geproduceerde DC-9´s die in 1966 aan Delta Airlines werden afgeleverd. Met zijn 88 stoelen en een veel groter bereik dan de Fokker Friendship werd een geheel nieuwe markt bereikt en na de aflevering in 1974 werd dan ook gestart met het uitvoeren van chartervluchten op West- Duitsland. Met de aanschaf van de twee DC-9-14´s werden twee Fokker F-27 Friendships verkocht en wel de I-SARO en I-SARQ die beiden in december 1974 als respectievelijk F-BVTU en F-BVTO aan Touraine Air Transport werden overgedragen.
I-SARK Fokker F-27 srs 100 Friendship in het eerste Alisarda kleurenschema (Wim Zwakhals, Pisa, 11 juli 1972)
Met de introductie van de DC-9 werd ook een nieuw kleurenschema ingevoerd. Het groen met wit werd vervangen door een rood met blauw kleurenschema. Naast de twee DC-9'ens werd ook de overgebleven F-27 I-SARQ met dit nieuwe kleurenschema voorzien.
In 1977 werd de vervoerscapaciteit verdubbeld met de aanschaf van twee DC-9 series 32 voorzien van 105 stoelen. Deze twee toestellen werden gehuurd van Airfinco SA in Zwitserland en werden hierbij voorzien van een Zwitserse registratie. Het eerste afgeleverde toestel was de HB-IKB, een DC-9-33 c/n 47430 op 13/4/1977, gevolgd door de HB-IKC c/n 47468 op 13/10/1977. Naast Olbia in het noorden van Sardinië, werd nu ook Cagliari in het zuiden volop bij de vluchten betrokken. Met de vlootuitbreiding werd in 1978 gestart met een lijndienst tussen Cagliari en Milaan en werden vanaf deze twee luchthavens vluchten uitgevoerd naar Geneve, Zürich, Parijs en Düsseldorf. In maart 1978 werd het turboprop tijdperk bij Alisarda beëindigd met de verkoop van de Fokker F-27 Friendship I-SARQ aan SAT Fluggeselschaft als de D-BORY.
In de daarop volgende jaren nam het aantal passagiers, zowel op de lijndiensten als op de vakantievluchten enorm toe. In 1983 werd er opnieuw geinvesteerd in de maatschappij welke leidde tot de volgende veranderingen. De beide, inmiddels 17 oude, DC-9-14's werden verkocht. Beide toestellen vertrokken naar de Northwest Pipeline Company, de I-SARJ op 15/2/81 als de N15NP gevolgd door de I-SARV als de N5NE op 29/4/81.De gehuurde DC-9-32's van Airfinco SA HB-IKB en HB-IKC werden aangekocht als respectievelijk de I-SARW en I-SARZ en ter vervanging van de twee DC-9-14's werden drie DC-9-51's met 139 stoelen aangeschaft welke weer werden gefinancierd door Airfinco SA en zo werd de vloot versterkt met de HB-IKF (c/n 47714) per 20/2/81, HB-IKG (c/n 47715) per 13/3/81 en HB-IKH (c/n 47713) per 18/5/81.
Met de uitbreiding werden de rechten verkregen voor de lijndienst tussen Cagliari en Bologna en Pisa en van Bologna naat Catania. Hierbij werden in 1982 in totaal 722.000 passagiers vervoerd.
HB-IKC DC-9-32 in het nieuwe Alisarda kleurenschema, dit werd de latere I-SARZ (archief Wim Zwakhals)
In juni 1982 werd de luchtvloot versterkt met een de eerste (en enige) helikopter. Alisarda kreeg het contract van de Vigilia del Fueco, de Italiaans bosbrandbestrijding, voor het bestrijden van bosbranden op Sardinië. Voor de uitvoering van dit contract werd in juni 1982 de Bell 412 I-SARB (c/n 33078) aangekocht en op Olbia gestationeerd.
In 1984 werd de volgende vlootvernieuwing doorgevoerd. De twee DC-9-32's I-SARW en I-SARZ werden vervangen door twee nieuw af te leveren MD-82's met 172 stoelen. De beide DC-9-32's werden bij de aankoop ingeleverd bij McDonnell Douglas en werden geregistreerd als respectievelijk de N503MD (ex I-SARW) dd 11/83 en N504MD (ex I-SARZ) dd 12/1/84. Deze twee toestellen vonden direct een nieuwe eigenaar en vertrokken naar BMA als de G-BMAK en G-BMAM. Daar de beide nieuw bestelde MD-82's pas in september 1984 afgeleverd zouden worden als de HB-IKK (c/n 49247) en HB-IKL (c/n 49248) werd voor het zomerseizoen 1984 aanvullende capaciteit ingehuurd met de komst van de OH-LYT een DC-9-51 van Finnair (c/n 47738) voor de periode 1/4 - 16/10/84 en de PH-MCD MD-82 van Matinair (c/n 48022) voor de periode 31/5 -1/11/84. Met de nieuwe MD-82´s werd in 1985 het lijnnenet verder uitgebreid met diensten op Parijs, Frankfurt en London.
In 1987 werd de vloot verder versterkt met een derde MD-82 de I-SMET (c/n 49531) welke op 21/5/87 nieuw van de fabriek werd afgeleverd. Met de vloot van drie DC-9-51´s (I-SMEA, I-SMEI, I-SMEU) en drie MD-82´s (HB-IKK, HB-IKL en I-SMET) werden voor het eerst meer dan 1.000.000 passagiers in een jaar vervoerd, om juist te zijn 1.015.000 passagiers.
Het jaar 1988 betekende de viering van het 25 jarig bestaan van de maatschappij en in dat jaar werd een vierde MD-82 in gebruik genomen die als de I-SMEV (c/n 49669) op 19/7/88 in dienst werd genomen en werd het lijnennet uitgebreid met de verbinding Verona met Catania.
Naast in de luchtvloot werd er tevens geinvesteerd in de luchthaven van Olbia-Emerald Coast, hiervoor werd in 1989 de Geasar SpA (Geostione Aeroporti Sardia) opgericht waarvan Alisarda 79,9 % van de investering behartigde. De vloot werd daarbij tevens uitgebreid met de aanschaf van een vijfde nieuw van de fabriek geleverde MD-82 I-SMEP (c/n 49740) en de DC-9-51 I-SMEE (c/n 47656) afkomstig van Spantax ex EC-ENZ welke op 30/10/89 in gebruik werd genomen. Een jaar later werden nog twee DC-9-51´s aan de vloot toegevoegd beiden afkomstig van SAS en wel de I-SMEJ (c/n 47657) ex OY-CTB op 10/4/90 en de I-SMEU (c/n 47655) ex OY-STA op 17/4/90.
In 1990 worden tevens bij British Aerospace vier BAE-146 series 200 besteld met een laadcapaciteit van elk tien ton. Alisarda wil zich meer ontwikkelen als speler binnen de Italiaanse luchtvaartmarkt en ontwikkelt een hub op de luchthaven Peretola nabij Florence. Daarnaast wordt ook gewerkt aan Verona als hub. Vanaf 1 juli 1990 worden verbindingen geopend met Palermo en Catalina. In september starten internationale vluchten van Florence naar Parijs, Zürich, München, Barcelona en London/Gatwick en van Verona naar Napels en Palermo. In 1990 werden in totaal 1.547.290 passagiers veroerd. Het jaar daarop, in 1991, werd op 1 maart een zesde MD-82 in gebruik genomen, de I-SMER (c/n 49901).
Op 3 maart 1991 vond een buitengewone aandeelhoudersvergadering plaats. De maatschappij wilde een speler worden op de Europese markt. Door een samensmelting met de Spaanse luchtvaartmaatschappij Universair wordt een nieuwe luchtvaartmaatschappij opgericht welke per 1 september 1991 de activiteiten van Alisarda en Universair zal overnemen onder de naam Meridiana SpA. In afwachting van deze ontwikkelingen worden de te leveren BAe-146´s van de fabriek gehuurd. Drie van de bestelde vliegtuigen worden voor 1 september in Meridiana kleuren afgeleverd met Alisarda opschriften en wel de G-BTKC (c/n E.2184) op 25/5/1991, de G-BTCP (c/n E.2178) op 25/7/1991 en de G-BSOH (c/n E.2070) op 15/8/1991. Allen zouden hun gereserveerde Italiaanse registratie pas na overdracht aan Meridiana ontvangen.
Op 1 september 1991 vond de officiële naamsverandering plaats waarbij Alisarda werd omgedoopt door Meridiana. Binnen zeer korte tijd werd deze naamsverandering doorgevoerd op alle toestellen.
De naam Alisarda is momenteel alleen nog te vinden op een Beech 18 voorzien van de registratie I-SARE welke tentoongesteld staat bij de onderhoudshangaar van Meridiana op Olbia - Emerald Coast airport. Het is een voormalige Italiaanse Luchtmacht C-45F (MM61748) welke van de oude groene Alisarda kleuren werd voorzien.
Alisarda op Rotterdam
Alisarda was een zeldzame verschijning op de luchthaven van Rotterdam, in totaal werd maar drie keer een bezoek gebracht aan de luchthaven. De eerste komst was al in het midden van de zestiger jaren nadat de maatschappij zich had versterkt met de Nord 262. Op woensdag 20 april 1966 bracht de door Alisarda gehuurde Nord 262 F-BLHX een bezoek aan Rotterdam. Deze Nord 262 kwam om 15.59 uur met een gezelschap aan en vertrok welgeteld na 16 minuten, om 16.15 uur, leeg naar Amsterdam om daar de volgende dag het gezelschap voor de terugvlucht op te pakken.
Op 5 december 1972 kwam de Fokker F-27 Friendship I-SARQ binnen vanuit Bastia op Corsica en vertrok daarna naar Stavanger. Enkele maanden later voerde de Fokker F-27 Friendship I-SARO een charter uit op 27 februari 1973 waarbij nadere informatie ontbreekt van herkomst en bestemming.
I-SARQ Fokker F-27 Friendship in de oude kleuren van Alisarda. De kist stond op het platform pal voor het hek geparkeerd, echter dat was toen niet zo'n probleem. (Wim Zwakhals, Rotterdam, 5 december 1972)
Alisarda vlootlijst
| registratie |
vliegtuigtype |
c/n |
afkomstig van |
datum |
vertrokken naar |
datum |
opm. |
| I-SARE |
Beech C-45H Expediter |
AF-58 |
ex N9803Z Int.A/c Deliveries |
06/1963 |
9Q-CID Amaz |
68 |
|
| I-SARF |
Beech C-45H Expediter |
AF-82 |
ex N9861Z Int.A/c Deliveries |
06/1963 |
9Q-CMF Air Brousse |
68 |
|
| I-SARG |
Beech 65 Queen Air 80 |
LD-96 |
nieuw van de fabriek |
17/6/1965 |
Aertirrena |
68 |
|
| I-SARU |
Beech 65 Queen Air 80 |
LD-37 |
nieuw van de fabriek |
10/8/1965 |
Algenova |
68 |
|
| F-BLHX |
Nord 262A |
20 |
gehuurd van Nord Aviation |
04/1965 |
terug naar fabriek |
04/1966 |
|
| I-SARL |
Nord 262A |
25 |
nieuw van de fabriek |
04/07/1966 |
OY-BDL Cimber Air |
23/06/1970 |
|
| I-SARP |
Nord 262A |
34 |
nieuw van de fabriek |
21/04/1966 |
OY-BDM Cimber Air |
19/05/1970 |
|
| I-SARO |
Fokker F-27 srs 100 Friendship |
10258 |
ex PI-C512 Philippine Airlines |
27/02/1969 |
F-BVTU Touraine Air Transport |
19/12/1974 |
|
| I-SARQ |
Fokker F-27 srs 100 Friendship |
10257 |
ex PI-C509 Philippine Airlines |
27/02/1969 |
D-BORY SAT Fluggeselschaft |
13/03/1978 |
|
| I-SARK |
Fokker F-27 srs 100 Friendship |
10247 |
ex PI-C508 Philippine Airlines |
19/05/1971 |
F-BVTO Touraine Air Transport |
02/12/1974 |
|
I-SARV DC-9-14 Alisarda (L.Perinetti, Pisa. 20/9/1977)
| I-SARJ |
Douglas DC-9-14 |
45702 |
ex N3307L Delta Airlines |
11/01/1974 |
N15NP Northwest Pipeline Comp. |
15/02/1981 |
|
| I-SARV |
Douglas DC-9-14 |
45706 |
ex N3311 welkeL Delta Airlines |
11/01/1974 |
N5NE Northwest Pipeline Comp. |
29/04/1981 |
|
| I-SARW |
Douglas DC-9-32 |
47430 |
lsd HB-IKB Airfinco SA
bt I-SARW Alisarda |
13/04/1977
05/1981 |
N503MD McDonnell-Douglas |
11/1983 |
|
| I-SARZ |
Douglas DC-9-32 |
47468 |
lsd HB-IKC Airfinco SA
bt I-SARZ Alisarda |
13/10/1977
05/1983 |
N504MD McDonnell-Douglas |
12/01/1984 |
|
| I-SMEI |
Douglas DC-9-51 |
47714 |
lsd HB-IKF Airfinco SA
bt I-SMEI Alisarda |
20/02/1981
02/1984 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEU |
Douglas DC-9-51 |
47715 |
lsd HB-IKG Airfinco SA
bt I-SMEU Alisarda |
13/03/1981
06/1984 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEA |
Douglas DC-9-51 |
47713 |
lsd HB-IKH Airfinco SA
bt I-SMEA Alisarda |
18/05/1981
07/1984 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SARB |
Bell 412 |
33078 |
nieuw van de fabriek |
06/1982 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| OH-LYT |
Douglas DC-9-51 |
47738 |
lsd Finnair |
01/04/1984 |
ret Finnair |
16/10/1984 |
|
| PH-MCD |
McDonnell Douglas MD-82 |
48022 |
lsd Martinair |
31/05/1984 |
ret Martinair |
01/11/1984 |
|
| HB-IKK |
McDonnell Douglas MD-82 |
49247 |
nieuw van de fabriek |
20/09/1984 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| HB-IKL |
McDonnell Douglas MD-82 |
49248 |
nieuw van de fabriek |
27/09/1984 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMET |
McDonnell Douglas MD-82 |
49531 |
nieuw van de fabriek |
21/05/1987 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEV |
McDonnell Douglas MD-82 |
49669 |
nieuw van de fabriek |
19/07/1988 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEE |
Douglas DC-9-51 |
47656 |
ex EC-ENZ Spanair |
30/10/1989 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEP |
McDonnell Douglas MD-82 |
49740 |
nieuw van de fabriek |
21/08/1989 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEJ |
Douglas DC-9-51 |
47657 |
ex OY-CTB SAS |
10/04/1990 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMEO |
Douglas DC-9-51 |
47655 |
ex OY-STA SAS |
17/04/1990 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| I-SMER |
McDonnell Douglas MD-82 |
49901 |
nieuw van de fabriek |
01/03/1991 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| G-BTKC |
BAe 146 srs 200 |
E.2184 |
nieuw van de fabriek |
25/05/1991 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| G-BTCP |
BAe 146 srs 200 |
E.2178 |
nieuw van de fabriek |
25/07/1991 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
| G-BSOH |
BAe 146 srs 200 |
E.2170 |
nieuw van de fabriek |
15/08/1991 |
Meridiana SpA |
01/09/1991 |
|
bron: Airnieuws archieven, Meridiana history
Wim Zwakhals: augutus 2012 |
|
| |
|
